Het zal iedereen duidelijk zijn dat de tijden veranderen. Inmiddels best een dooddoener. Toch blijft het frappant dat het vaak verdomde lastig blijkt om als onderneming de goede dingen te (gaan) doen. Alhoewel dat in tijden van voorspoed ook het geval kan zijn natuurlijk.
Op deze plaats heb ik het al eens eerder gehad over het verschil tussen managen en leiden. En veranderingen moeten echt geleid worden. Een bekende richtlijn is afkomstig van John P. Kotter. In zijn boek hierover onderscheid hij acht fases in het proces van veranderen:
1. Urgentiebesef vestigen
2. Leidende coalitie vormen
3. Visie en strategie ontwikkelen
4. Veranderingsvisie communiceren
5. Breed draagvlak voor de verandering creëren
6. Korte termijn successen genereren
7. Verbeteringen consolideren en meer verandering tot stand brengen
8. Nieuwe benaderingen verankeren in de cultuur.
Laat ik er nog eens wat zaken uit de praktijk bijhalen:
Als de (onbewuste) toon is dat het allemaal wel meevalt, dan zal bijsturen een lastige worden. Daar wil ik aan toevoegen dat urgentie in elke vezel van het bedrijf voelbaar moet worden. Alleen samen verzet je de bakens voorgoed. Daarbij moet sprake zijn van een stevige ambitie, maar ook van tussentijds haalbare doelen waarbij succes gevierd kan worden. En aangezien elke onderneming altijd het belang van de klant voor ogen heeft (?) kan het geen kwaad om de ervaringen van de klant scherp in beeld te hebben en te houden. Vaak geweldig leerzaam.
Zo´n leidende coalitie moet credibility hebben. De reputatie is belangrijk, evenals voorbeeld gedrag en deskundigheid. En moet ook échte leiders bevatten, mensen die bewezen hebben veranderingen te kunnen aanjagen. Maar ook managers die processen kunnen beheersen.
Voor de visie zijn hoofd en hart belangrijk. Leiderschap creëert visie, een perspectief waarvan je zegt “ ja, daar ga ik voor!”. Management zorgt voor plannen, ijkpunten, piketpaaltjes en schema´s. Belangrijk is ook dat een visie richting geeft, maar ook ruimte laat. Voor individueel initiatief, of voor deelaanpassingen als de werkelijkheid toch weerbarstiger blijkt.
Volgende punt is het KIS principe, keep it simple! Als je het in 3 woorden kunt zeggen, doe dat dan! Dikke boekwerken leest niemand en inspireren niet. Verder moet gedrag altijd passen bij wat je van je mensen vraagt. Inconsistentie in voorbeelden is dodelijk voor het resultaat. In dit kader zie ik ook vaak dat de interne organisatie onnodig ingewikkeld gemaakt wordt. En dat er te weinig ruimte wordt gemaakt om medewerkers op dat kwaliteitsniveau te krijgen wat nodig is om soepel hun werk te kunnen doen. Waarbij je niet moet schromen om met name leidinggevenden die ondermijnen hard aan te pakken.
Om nog even door te gaan op de relatie tussen leiderschap en management:
- Zwak leiderschap in combinatie met zwak management: Veranderingsprojecten leiden tot niets; verspilde energie.
- Sterk leiderschap in combinatie met zwak management: Veranderingsprojecten kunnen een tijdlang succesvol zijn, maar mislukken vaak wanneer korte termijn resultaten onberekenbaar worden; en dat worden ze.
- Zwak leiderschap in combinatie met sterk management: Korte termijn resultaten zijn mogelijk; het echte veranderingsproces komt moeilijk van de grond; lange termijn verandering komt zelden tot stand.
- Sterk leiderschap in combinatie met sterk management: Dé voorwaarden voor geslaagde transformatieprojecten.
Bij het vieren van successen moet je er wel op letten dat deze niet alleen een bijdrage leveren aan het gewenste doel, maar dat ze ook zichtbaar en onweerlegbaar zijn. Dat zorgt voor een vliegwieleffect. En de verantwoordelijkheid langzaamaan steeds dieper in de organisatie leggen draagt ook bij aan het borgen van de gewenste veranderingen.
Tot slot, laat het verleden zijn waarde behouden. Noodzakelijk veranderen wil niet altijd zeggen dat men er in het verleden niets van bakte. Alleen, voor de toekomstbestendigheid is het goed om je te blijven realiseren dat stilstaan achteruitgaan betekent. Maar ook dat in het verleden blijven hangen betekent dat je afscheid van elkaar gaat nemen.
Over afscheid gesproken, 2013 nadert zijn einde. Ik wens iedereen prettige feestdagen. Hou het leuk en de allerbeste wensen voor 2014.
Tot dan!
